På norsk

Sámi skuvlahistorjá 6

Samisk skolehistorie 6

Samien skuvle-vaajese 6

Sámij skåvllåhiståvrrå 6

Árvvoštallamat ja válddahallamat

Ovdasiidogovva Bjørg Monsen Vars bokte Girjji sáhttá oastit girjegávppis dahje diŋgot Davvi Girji-lágádusas.

Ovdasátni Dáinna guđat girjjiin mii loahpahit girjeráiddu mas leat muitalusat, dokumeanttat ja artihkkalat Norgga beal sámi skuvlahistorjjás. Dán girjjis mii čállit erenoamážit allaskuvllaid ja universitehtaid birra, ja muhtin skuvla- ja oahpahusšlájaid birra mat leat olggobealde dábálaš skuvlavuogádaga, nugo álbmotallaskuvllat, rávesolbmuidoahppu ja giellaguovddážat. Dasa lassin leat eanet vuođđoskuvlamuitalusat ja artihkkalat oahpaheddjiidorganisašuvnnaid birra. Girjji sisdoallu almmuhuvvo maiddái fierpmádatbáikkis http://skuvla.info. Interneahttaveršuvnnas leat dán háve maiddái hui máŋga artihkkala mat eai čáhkan bábirveršuvdnii, ja eanet bohtet dađistaga. Nugo ovddit girjjit lea dát maid máŋgga olbmo ja ásahusa ovttasbarggu boađus. Mii háliidit váimmolaččat giitit buohkaid, geat leat searvan dán bargui: čálliid, muitaleddjiid, jorgaleddjiid, korrektuvralohkkiid, govvideddjiid ja lágádusa, girjerájuid, arkiivvaid, museaid ja skuvllaid bargiid. Erenoamážit giitit ásahusaid mat leat ruhtadan almmuheami. Daid gávnnat girjji loahpas. Vaikko eat leat plánen eanet girjjiid dán ráidui, de mii áigut vel muhtin áiggi bidjat eanet dokumeanttaid interneahttaveršuvdnii. Danin sáhtát don geas leat muitalusat ja dokumeanttat mat berrešedje leat mielde Sámi skuvlahistorjjás ain sáddet daid doaimmahussii. Mii sávvat maiddái ahte sáddebehtet midjiide divodemiid ja liigedieđuid dán girjji hárrái. Dalle mii sáhttit rievdadit interneahttaveršuvnna ja maiddái boahttevaš prentehusa jos dat šattaš áigeguovdilin. Artihkkaliid, cavgilemiid, cuiggodemiid ja divodemiid sáhtát sáddet lágádussii: Davvi Girji Pb. 13 N–9735 Kárášjohka davvi@davvi.no dahje váldodoaimmaheaddjái sveilund@online.no Dearvvuođat doaimmahusjoavkkus: Elfrid Boine, Siri Broch Johansen, Svein Lund, Siv Rasmussen

Sisdoallu

ALIT OAHPPU
Eivind Bråstad Jensen: Sámegiella oahpaheaddjioahpahusas 1973 rádjái
Per Erik Saraksen: Lea go dus miella oahppat – ja šaddat oahpaheaddjin?
Jostein Hansen: Álttá oahpaheaddjiskuvlla Sámi ossodat ja sámi studeanttat
Solveig Kristine Hætta: Váilevaš ovttasbargu allaskuvllaid gaskkas
Randi C. Bratland: Sámegielat fálaldagat Finnmárkku buohccidivššároahpus
Sara Ellen J. Eira Heahttá: Sámi allaskuvla – studeantta vásáhusat
Elisabeth Johansen: Lávdaduvvon oahppu Gáivuonas
Elle Sofe Henriksen: Vásáhusat ja jurdagat Sámi ofelaš-barggus
Anders Kintel: Julevsáme allaskåvllååhpadus
Nora Marie Bransfjell: Åarjelsaemien aarh-skuvleste jïlleskuvlese

ÁLBMOTALLASKUVLA JA JOATKKASKUVLA
Svein Lund: Álbmotallaskuvla ja sápmelaččat
Elle Marit Eira: Oahppit máhttet unnit go ovdal

OAHPAHUS OLGGOBEALDE SKUVLLA
Karen Marie Eira Buljo: Oahppu eatnis mánnái
Marit Kirsten Guttorm Graven: Dál máhtán čállit eatnigiellan
Lene Antonsen og Siri Broch Johansen: Gáivuona sámi giellaguovddáš – vásáhusat ja muittut

MÁTTA-VÁRJJAT
Svein Lund: Nuortalaččaid skuvlahistorjá Norggas
Marie Kristine Bekkala: Skuvlamuittut Njávdámis

BEARALVÁHKI
Kåre Larsen: Skuvlavázzin guhkkin eret ruovttus

UNJÁRGA
Berit Ballari: Mu sámegielat árgabeaivi

DEATNU
Hans J. Eriksen: – Olles eallimis bealuštan sámegiela

KÁRÁŠJOHKA
Mary Laila Rasmus ja Helga Sofie Sollien: Skuvla Kárášjogas ja Beaivvášgiettis
Ann-Silje Guttorm: Skuvlamuitalusat Kárášjoga vuođđoskuvllas 1950–90-loguin

ÁLTÁ
«Okta buoremus Sámevuonain»
Mary Thomassen: Jegolaš smávva sáhpánaččat
Johan Thomassen: Šattai čohkkát skuvllas go humai sámegiela
Greta Skuterud: Liidnavuona ođđa skuvlarivgu
Bente Sjursen: Skuvlavázzin Liidnavuonas
Heidi Persen: Mu vásáhusat sámegielain Álttá skuvllain
Silje Karine Muotka: – Dál ohpposet dárogiela

ROMSA
Siv Rasmussen: «Finnefondet»s giellaguovddážii
Rigmor Sjåberg: Eadni ja nieida oahppaba sámegiela
Margareth Guttormsen: Sámi giellaguovddáš – gean ovddas?
Siri Broch Johansen: Tromssa sámeskuvla
Berit Oskal Eira: Earálágán internáhttaskuvla
Anne Oskal Rørslett: Árbebargu
Anne Wuolab: Muhtun feaskáris, muhtun lanjas, muhtun nieida

NORDLÁNDA
Paul Gælok: Rássjosuoje ja trihka dagi

LULLI-NORGA
Berit Johnskareng: Moaddelogi jagi duohkot deike Oslos
Mardoeke Boekraad: Å lære samisk bak skjermen

OAHPAHEADDJIORGANISAŠUVNNAT
Svein Lund: Dáruiduhttima bealušteamis sámi gáibádusaid jietnaguoddin
Garra bargoroasut oahpaheddjiidservviin
Osvald Guttorm: – Midjiide ii lean šat dárbu
Arne Nystad: – Lossat rahčat sámi áššiiguin
Sylvi Johnsen: – Ledjen garradálkkis
Trygg Jakola; – Mii leat norgalaččat, norgalaččat mii leat ...
Elfrid Boine: – Jiekŋagalbma gaskavuođat Finnmárkkus
Jens Petter Berg: Ovttastahttinbarggut heavahedje sámi áššiid

Loahpasátni: Guhtta girji – ja luodda viidáseappot

Lassečállosat

ALIT OAHPPU
Sami ossodaga oahpaheaddjit: Gáibidit sierra sámi oahpaheaddjiskuvlla
Magne Ove Varsi: Sámi oahpaheaddjit heitet go Oahpaheaddji Allaskuvla i beros buoridit dili
Jan Henry Keskitalo: Samisk forskning og utdanning

ÁLBMOTALLASKUVLA JA JOATKKASKUVLA
Peter Astrup: Folkehøiskole for lapper
Johannes Hidle: Den kristelige ungdomsskole
Kr. Andersen: Den samiske ungdomsskole i Finnmark blir virkelighet

ÁLTÁ
Egil Thorvaldsen: Fra misjonsskole til allmenndannende skole – Trekk av Altas skolehistorie fram til omtrent 1900
Aksel Strand: Internatlærer/styrer på Rognsund skole i tolv år
Ingen skole bedre enn en lappisk skole
Rognsund: Lærer og elever lærer samisk sammen
Lokalsamfunnet inn i skolestua på Rognsund

ROMSA
Hans Ragnar Mathisen: Undervisning i samisk/norsk utkant

LULLI-NORGA
Berit Nystad: Samegiella vuittii Oslos
Bibi Vance: Oslogielda iska skuvladárbbu sámegiel oahpahussii

OAHPAHEADDJIORGANISAŠUVNNAT
Vestfinmarkens lærerlag støtter fornorskinga
Anders Larsen: Et misvisende referat
Julie Eira: Lærernes arbeidssituasjon
Karasjok lærerlag: Lønnstillegg til de lærere som kan samisk og bruker det i undervisningen

HISTORJJÁLAŠ DOKUMEANTTAT

1945–1949
Hemmelig møte for ny samepolitikk
Samordningsnemnda for skoleverket: Tilråding om samiske skole- og opplysningsspørsmål
David Stubseid: Samisk i skolen = Samene utestengt
Karasjok skolestyre: Med fullstendig språklig fornorsking som mål

1950–1959
Lyder Aarseth: Samisk som undervisningsspråk
Minneord over skoledirektør Lyder Aarseth
Harald Lunde: Samisk som hjelpespråk
Lydolf Lind Meløy: Samisk som undervisningsspråk ved einskilde skolar i Finnmark og opplæring i samisk ved Tromsø lærarskole
Samisk råd for Finnmark: Undervisning i samisk språk og kultur ved folke- og framhaldsskolen og realskoler i samedistrikter
Samisk råd for Finnmark: Utdanningsstønad for sameungdom
Harald Lunde: Undervisning i samisk språk og kultur ved folke- og framhaldsskolen og realskoler i samedistrikter
Øyvind Bjorvatn: Uretten mot samene
Lydolf Lind Meløy: Blir det gjort urett mot samane i språkspørsmålet?
Lydolf Lind Meløy: Eit skoleprogram som høver for samebarn
Einar Boyesen: Samenes skole- og utdannelsesspørsmål
Skolerådet for indre Finnmark: Undervisning i samisk språk og kultur
Lydolf Lind Meløy: Samisk som hjelpespråk
Innstilling fra komiteen for å utrede samespørsmål
Lydolf Lind Meløy: Tilråding frå Samekomiteen
Ordføreren i Polmak og kontorsjefen i Karasjok gir kristenfolket skylden
Arthur Gjermundsen: Med mer skole kommer vårt store Finnmark for fullt...

1960–1969
Hans J. Henriksen: Komitea čielgadit sámegažaldaid
Skolerådet for indre Finnmark: Utbygningsprogram for skolen i Indre Finnmark
Asbjørn Eidnes: Skolen og kulturlivet i Nord-Norge
Henrik Ravna: Samekomiteens innstilling – et feilgrep
Arvid Dahl: Vi vil ikke ha et sameproletariat
Syversen, Kjell: "Vi leste uten å begripe – og lyttet uten å forstå"
Odd Mathis Hætta: Samane og måltvangen
Samenes vansker under sentralisering av skolene
Arthur Gjermundsen: Samene i Norge burde ha laget sin egen revolusjon
Samisk råd for Finnmark: Uttalelse om stortingsmelding 21 (1962-63)
Nils Jernsletten: Skolemiljø i Finnmark
Asbjørn Nesheim: Samisk dilemma
Margrete Aamot Øverland: Ubrukelig norsk for samebarn
Folkeskolerådet: Samenes skolegang
Trygve Lund Guttormsen: Samespørsmålet: «Dei lokale styresmaktene forstår ikkje problema»
Trygve Jonsson: Samespørsmålet: "Dei lokale styresmaktene forstår ikkje problema"
Henrik Ravna: Fornorsking i Finnmark
Státta stipen'da skuvlaváz'ziide
Harald Eidheim: - Samene i Norge har alltid vært sett på som en kategori avvikere

1970–1979
Henrik Ravna: Innledningsforedrag
Odd Mathis Hætta: En samisk oppfatning
Tor Henriksen: På tide å imøtekomme samiske krav.

1980–1989
Lydolf Lind Meløy: Tjue år etter samekomiteen
Jan Henry Keskitalo: Samisk grunnskole på norske premisser?

Čáppagirjjálašvuohta
Nils Jernsletten: Doddjon peanna
Ellen Marie Vars: Oahpaheaddji beana
Ellen Marie Vars: Kátjá
Mari Boine: Na dárvvanii jáhkku
Reidar Thomassen: Ulven blir aldri mett

Sámi skuvlahistorjá 1
Sámi skuvlahistorjá 2
Sámi skuvlahistorjá 3
Sámi skuvlahistorjá 4
Sámi skuvlahistorjá 5
Sámi skuvlahistorjá - oktasaš álgosiidu