Diehtosiida, Guovdageaidnu, mánnodat / mandag 14.12.2009 dii/kl. 09.00-15.00
Mielde / tilstades: Vuokko Hirvonen, Grete Bergstrøm, Terje Veimo, Sigrid Stångberg, Sonja Guttorm
Telefuvnnas / På telefon: Asta Balto (1330 rádjái)
Dárkodeaddji / Observatør: Heidi Salmi
Čálli / Sekretær: Svein Lund
Eai mielde / Forfall: Marit Helene Pedersen, Reidar Erke, Jan Idar Solbakken
B. Jođiheaddji lei bovdejuvvon 11.12.09 Sámi allaskuvlla stivrra čoahkkimii muitalit sámi rámmaplána dálá stáhtusa. Stivra boahtá doallat sierra čoahkkima oahpaheaddjioahppu birra ovdal gulaskuddanáiggi.
Leiaren var invitert til møte i Styret for Samisk høgskole for å fortelje om statusen i arbeidet med samisk rammeplan. Styret skal halde eige møte om lærarutdanninga før høringsfristen.
Máhttodepartemeanta (MD) lea dál sádden gulaskuddamii sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpuid láhkaevttohusa. MD ii leat dohkkehan buot lávdegotti árvalusaid ja danne departemeanta sádde gulaskuddamii iežaset divodusaiguin rievdaduvvon sámi rámmaplánalávdegotti láhkaevttohusa. Rievdadusat bohtet ovdan gulaskuddannotáhtas.
Deháleamos rievdadusat leat:
- Lávdegoddi: Rámmaplána guoská buot sámi oahpaheaddjioahpuide Norggas; MD: Guoská dušše Sámi allaskuvlii
- Lávdegoddi: Sámegiella oahpahusgiellan; MD dušše "dan muddui go lea vejolaš".
- Lávdegoddi: Dušše sámegiella ja matematihkka geatnegahtton 1.-7 dásis; MD: maiddái dárogiella + gáibádus hálddašit dárogiela
- Lávdegoddi: Geatnegahtton sámegiella 5.-10. dásis. MD: Ii galgga leat geatnegahtton
- Friddjenmearrádusat
- Lávdegoddi: Hárjehallan 2 Davviriikkas. MD: lea sihkkon eret dán evttohusoasi ja čállá ahte allaskuvla sáhttá ovttasbargat rájáid rastá dattege.
Mearrádus:
Sámi rámmaplánalávdegotti lea vuđolaččat guorahallan dáid áššiid, mat gusket sámi oahpaheaddjiohppui ja dan dálá ja boahttevaš dárbbuide. Nuba dat atná unohassan, go departemeanta lea rievdadan lávdegotti evttohusa ovdal go dat lea sáddejuvvon gulaskuddamii. Lávdegoddi lei vuordán, ahte vuos livččii čađahuvvon almmolaš ja njuolgguslaš gulaskuddanproseassa, mii livččii lean vejolaš rievdadanevttohusaid vuođđun. Bivdit gulaskuddanásahusaid giddet fuomášumi ovddabealde logahallojuvvon rievdadusaide.
Departementet har no sendt på høring forslag til forskrift for samisk grunnskoleutdanning.
Departementet har ikkje godtatt alle utvalet sine forslag og derfor har departementet sendt til høring eit forskriftsforslag med sine eigne endringar. Endringane går fram av høringsnotatet.
Dei viktigaste endringane frå rammeplanutvalet til KD sitt forslag er:
- Virkeområde: Utvalet: All samisk lærarutdanning i Noreg. KD: Bare Samisk høgskole.
- Utvalet: Samisk som undervisningsspråk, KD: Bare "i den grad det er mulig"
- Utvalet: Bare samisk og matematikk som obligatorisk på 1-7, KD: også norsk obligatorisk + tillegg med krav om å beherske norsk
- Utvalet: Obligatorisk samisk for 5-10, KD: Ikkje obligatorisk samisk
- Fritaksreglar
- Utvalet: Praksis i fleire land, KD har fjerna dette i sitt forslag og skriv at høgskolen likevel kan samarbeide over grensene.
Vedtak:
Det samiske rammeplanutvalet har grundig diskutert sakene som gjeld samisk lærarutdanning og dei noverande og framtidige behova til denne. Derfor ser utvalet det uheldig at departementet har endra utvalet sitt forslag før det er sendt på høring. Utvalet hadde forventa at ein offentlig og ryddig gjennomført høringsprosess ville ligge til grunn for eventuelle endringsforslag. Vi ber høringsinstansane merke seg dei endringane som er nemnde over.
Leiaren forklarte kva slags forskjellige regelverk som vil gjelde for lærarutdanningane:
På nasjonalt nivå:
- Forskrift - rammeplan (nasjonal og samisk)
- Retningslinjer (Fellesdel + fag)
På institusjonsnivå:
- Programplanar
- Fagplanar
A. Našunála njuolggadusaid oktasaš oassi / Fellesdel av nasjonale retningslinjer Asta Balto muitalii našunála rámmaplánalávdegotti maŋimuš čoahkkima (10.12.) birra ja mo doppe leat guorahallon dát njuolggadusat. Grete Bergstrøm čilgii bealistis servodatfágaplánabarggu birra, Lávdegoddi lea gieskat ožžon vuosttaš njuolggadusevttohusa našunála rámmaplánalávdegottis, iige leat ollen bargat nu ollu dáinna. Nuba ságastallui das, galgetgo leat sierra sámi njuolggadusat.
Mearrádus:
Lávdegoddi cealká, ahte našunála njuolggadusaid oktasaš oasis berrejit leat mielde dajaldagat, mat gusket oahpaheaddjioahpu sámi fáttáide ja mat dahket duohtan dan, mii láhkaásahusevttohusa vuosttaš paragráfa maŋimuš lađđasis daddjo.
Lávdegoddi maid mearridii, ahte ráhkaduvvojit sierra sámi njuolggadusat našunála njuolggadusaid oktasaš oasi vuođul. Miellahtut galget lohkat dáid njuolggadusdokumeanttaid ja evttohit sámi njuolggadusaid. Dáid evttohusaid galgá sáddet čállái ovdal 12.01.2010. Loahpalaččat njuolggadusat mearriduvvojit boahtte čoahkkimis.
Asta Balto orienterte om det siste møtet i det nasjonale rammeplanutvalet (10.12.) og korleis retningslinjene blei behandla der. Grete Bergstrøm orienterte om arbeidet med læreplanen i samfunnsfag.Utvalet har nettopp mottatt første utkast til retningslinjer frå det nasjonale rammeplanutvalet, og ikkje nådd å gjøre så mye med det. Det blei diskutert om det skal vere eigne samiske retningslinjer.
Vedtak:
Utvalet uttaler at det i fellesdelen av dei nasjonale retningslinjene bør vere med eit punkt som gjeld samiske emne i læreplanane for lærarutdanninga, og korleis ein skal verkeliggjøre det, som seiast i forskriftsforslaget §1 siste ledd.
Utvalet bestemte og at det skal lagast eigne samiske retningslinjer på grunnlag av fellesdelen til dei nasjonale retningslinjene. Medlemmane skal lese dokumenta om retningslinjer og foreslå samiske retningslinjer. Desse skal dei sende til sekretæren innan 12.01.2010. Endelig vedtak blir gjort på neste møte.
B. Sámegiela ja duoji fágaid njuolggadusat / Retningslinjer for faga samisk og duodji Mandáhta mielde “sámi oahpaheaddjioahpu rámmaplánalávdegoddi galgá árvvoštallat oassálastima riikkalaš fágajoavkkuin mat galget ráhkadit riikkalaš ávžžuhusaid institušuvnnaide njuolggadusaide dásiide, mat leat vuollelis riikkalaš rámmaplána. Lávdegoddi galgá árvvoštallat movt dat galgá váldit oaivila dáidda ávžžuhusaide.
Vuolggasadjin berre leat dat ođastusbargu maid Sámi allaskuvla lea siskkáldasat bargan prográmmaplána dáfus. Dan seammás berre, nu guhkás go vejolaš, áŋggirdit oažžut oktasaš riikkalaš njuolggadusaid prográmmaorganiseremii, fágasisdollui, hárjehallanoahpahussii jna dain prográmmain ja fágain main lea lunddolaš.
Sámi fágaide eai leat riikkalaš njuolggadusat áigeguovdilat.” Nuppe dáfus, vaikke mandáhtas čálloge ná, de departemeanta lea ávžžuhan lávdegotti dattege bargagoahtit sámegiella- ja duodjefágas njuolggadusaiguin. Gulaskuddannotáhta 3 § c) mearkkašumiin čállo: “Departemeanta evttoha, ahte dan seammás go bargá fágalaš njuolggadusaiguin ja fágaplánaiguin, main áigemearri lea ođđajagemánu 20. beaivi, de várre maiddái dili bargat fágaid organiseremiin, vai dárbbašlaš giella- ja terminologiija oahpahusa sáhttá integreret iešguđetge fágaovttadahkii. Departemeanta vállje sáddet gulaskuddamii 5. – 10. dási vuođđoskuvlaoahpaheaddjeoahpu mearrádusevttohusa, mii geatnegahtton fágaid dáfus čuovvu našunála oahpu. Almmatge dáhttut sakka deattuhit njuolggadusbarggu bohtosiid, ja nu maiddái dán oassái gullevaš gulaskuddancealkámušaid, ovdalgo mearriduvvo loahpalaččat. Departemeantta evttohus boahtá ovdán láhkaásahusevttohusa mielddusteavsttas.” Ja seamma ášši boahtá ovdan 4.§ mearkkašumiin: “Departemeanta árvvoštallá dárbbašlažžan maiddái Sámi allaskuvlla fátmmastit našunála njuolggadusaide dain vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpu fágain, mat eai leat "mihtilmas" sámi (sámi duodji, sámegiella).”
Lávdegoddi guorahallá, mainna lágiin dat bargagoahtá dáinna áššiin. Bargu galgá leat gárvvis maŋimustá 29.01.2010.
Mearrádus:
Lávdegoddi ii oainne dárbu ráhkadit sierra njuolggadusaid mat gusket mobilitehtii, go eai leat eanet ásahusat, main leat dát seamma sámi oahput. Dasa lassin lávdegoddi lea evttohan láhkaárvalusas, ahte sámi vuođđoskuvlaoahpaheaddjioahpuid studeanttain ii leat vejolašvuohta vuosttas golbma jagi áigge sirdašuvvat ásahusas nubbái jur sámegielat oahpahusa ja fágaid geažil. Lávdegoddi ávžžuha Sámi allaskuvlla, HINT ja HIBO bargat ovttas, go ráhkadit sámi fágaplánaid.
Mandatet vårt sier: "Rammeplanutvalget for samisk lærerutdanning skal vurdere deltakelse i de nasjonale faggruppene som skal utvikle nasjonale tilrådninger til institusjonene om bestemmelser på nivået under den nasjonale rammeplanen. Utvalget må vurdere hvordan det skal forholde seg til disse tilrådningene. Det bør tas utgangspunkt i det revisjonsarbeid som er gjort internt ved Samisk høgskole når det gjelder programplan. Samtidig bør det, så langt det er mulig, etterstrebes felles nasjonale retningslinjer når det gjelder programorganisering, faginnhold, praksisopplæring mv. i de program og fag der dette er naturlig. I de samiske fagene vil spørsmålet om nasjonale retningslinjer ikke være aktuelt."
På den andre sida, sjøl om det er skrive slik i mandatet, så har departementet oppfordra utvalet om å arbeide med retningslinjer for faga samisk og duodji. I høringsnotatet, merknadar til §3c) er det skrive: "Departementet foreslår at det i arbeidet med faglige retningslinjer, som har frist til 20. januar, tas sikte på å legge til rette for en organisering av fagene slik at den nødvendige språk- og terminologiundervisningen kan integreres i de respektive fagenhetene. Departementet velger å sende på høring forslag til bestemmelser for grunnskolelærerutdanningen trinn 5 – 10 som er lik den nasjonale når det gjelder spørsmålet om obligatoriske fag. Det vil imidlertid bli lagt stor vekt på resultatene fra arbeidet med retningslinjene, samt høringsuttalelsene som fremkommer på dette punkt, før endelig beslutning fattes. Departementets forslag fremgår av vedlagte forskriftsutkast.“
Og samme sak kjem fram i merknadane til §4: “Departementet har vurdert at det er nødvendig at også grunnskolelærerutdanningene ved Samisk høgskole omfattes av nasjonale retningslinjer for de fagene som ikke er ”spesifikt” samiske (samisk kunsthåndverk, samisk språk).” Utvalget må drøfte korleis ein skal arbeide med denne saka. Arbeidet skal vere avslutta innan 29.01.2010
Vedtak:
Utvalet ser ikkje behov for å lage eigne retningslinjer som gjeld mobilitet, da det ikkje er fleire institusjonar som har dei samme samiske utdanningane. I tillegg har utvalet foreslått i forskriftsforslaget, at studentane i samisk grunnskoleutdanning ikkje har moglegheit til å flytte frå ein institusjon til ein annan innafor dei første tre åra, nettopp pga. samiskspråklig opplæring og samiske fag.
Utvalet oppmodar Samisk høgskole, HINT og HIBO til å samarbeide når dei utarbeidar samiske fagplanar
C. Našunála njuolggadusaid sámi sisdoallu fágain / Samisk innhold i nasjonale retningslinjer for fag
Sierra bargojoavkkut (14) leat dál válmmaštallamin našunála njuolggadusevttohusaid muhtin guovddáš oahpaheaddjioahpu fágaide. Lávdegoddi lea oahpásmuvvan daidda evttohusaide ja lea vuohttán, ahte dain lea unnán dajaldagat sámi fáttáin.
Mearrádus:
Lávdegoddi cealká, ahte lea dehálaš ahte sámi fáttát namuhuvvojit fágaid njuolggadusain, vai sihkkarastit ahte rámmaplána gáibádusat ja Máhttolokten 2006 ulbmilat ollašuvvet maiddái oahpaheaddjioahppofágain. Dán cealkámuša sáddet našunála rápmáplánalávdegoddái vai dat goziha sámiid oahpahusvuoigatvuođaid iežaset rámmaplánabarggus.
Eigne arbeidsgrupper (14) er no i ferd med å gjøre ferdig nasjonale retningslinjer for nokre sentrale fag i lærarutdanninga. Utvalet har gjort seg kjent med desse forslaga og har registrert at desse i svært liten grad har tatt opp samiske forhold.
Vedtak:
Utvalet uttaler at det er viktig at samiske emne også synest i dei nasjonale retningslinjene for fag, for å sikre at måla i forskrifta for lærarutdanninga og Kunnskapsløftet 2006 blir oppfylt også i lærarutdanningsfaga. Denne uttalen sendast til det nasjonale rammeplanutvalet, da dei skal overvake oppfyllinga av samiske utdanningsrettar i sitt eige rammeplanarbeid.
Mearrádus:
Lávdegoddi geavaha GNIST-indikáhtoriid ja našunála lávdegotti dokumeanttaid lassin WINHECa indikáhtoriid ja Sámi allaskuvlla ráhkadan sámi oahpaheaddjioahpu dokumeanttaid, go hábmegoahtá indikáhtoriid sámi oahpaheaddjiohppui.
Indikáhtorat mearriduvvojit boahtte čoahkkimis. Miellahtut sáddetjit evttohusaideaset čállingoddái ovdal 12.01.2010.
Leiaren orienterte om grunnlagsdokumenta som utvalget har fått om indikatorar.
Jan Henry Keskitalo orienterte om korleis WINHEC brukar indikatorar i sitt eige arbeid emd akkreditering.
Vedtak:
Utvalet vil i arbeidet med å utforme indikatorar for samisk lærarutdanning bruke WINHEC sine indikatorar og dokument som Samisk høgskole har laga om samisk lærarutdanning som grunnlag, i tillegg til GNIST-indikatorane og forslaga frå det nasjonale rammeplanutvalet.
Indikatorar avgjørast av neste møte. Utvalsmedlemmane sender forslag til sekretariatet innan 12.01.2010.
Guovdageainnus 15.12.2009
Vuokko Hirvonen, jođiheaddji/leiar
Svein Lund, čálli/skrivar
Sámi rámmaplánalávdegoddi - váldosiidu
Samisk rammeplanutvalg - hovedside
Samisk høgskole